Otwarcie przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku decyzją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 29 września 2022 r. postawiło wielu kredytobiorców frankowych – klientów tegoż banku w dramatycznie gorszej sytuacji niżli pozostałych kredytobiorców dochodzących swoich roszczeń przed sądami powszechnymi, uniemożliwiając im odzyskanie w przyszłości kwot świadczonych na rzecz banku w wykonaniu umowy niezgodnej z prawem i zawierającej tzw. klauzule abuzywne.
Zgodnie bowiem z przywołaną powyżej decyzją do instytucji pomostowej – Banku BFG S.A. – przeniesiony został cały majątek spółki (rozumiany jako aktywa banku) z wyłączeniem środków niezbędnych do zaspokojenie zobowiązań podmiotu w restrukturyzacji z tytułu podatków i ubezpieczeń społecznych, w Getin Noble Banku zaś nie pozostawiono wystarczających środków na pokrycie wszystkich roszczeń związanych z zawartymi umowami kredytowymi waloryzowanymi kursem waluty obcej CHF.
Oznacza to, że nawet jeśli zostanie wydany prawomocny wyrok stwierdzający nieważność zawartej umowy kredytu, czy też stwierdzający abuzywność jej postanowień to prawdopodobieństwo odzyskania uiszczonych na rzecz banku kwot jest znikome. Bank nie będzie miał finansowej możliwości wykonania wszystkich prawomocnych wyroków. Co więcej – odzyskanie środków od banku nie będzie możliwe również w toku postępowania egzekucyjnego.
Dzieje się tak z uwagi na treść art. 135 ust. 1 i 4 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, zgodnie z którym:
ust. 1 – Postępowanie egzekucyjne lub zabezpieczające skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji wszczęte przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji podlega umorzeniu.
ust. 4 – W czasie trwania przymusowej restrukturyzacji w stosunku do podmiotu w restrukturyzacji niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego i postępowania zabezpieczającego.
Skoro więc niemożliwe będzie odzyskanie świadczonych już kwot, konieczne wydaje się podjęcie kroków mających na celu ograniczenie strat po stronie kredytobiorców. Takim krokiem, a także ochroną przed nadmiernym uiszczaniem na rzecz banku kwot w wykonaniu umowy, która z dużym prawdopodobieństwem uznana może zostać za nieważną, mogłoby być udzielenie przez sąd zabezpieczenia roszczenia w postaci wstrzymania obowiązku dokonywania spłaty rat do czasu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie.
Możliwość udzielenia przez sąd zabezpieczenia roszczenia w sytuacji, gdy Getin Noble Bank znajduje się w restrukturyzacji jednak jest wątpliwa z uwagi na literalną treść przywołanego powyżej art. 135 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Sądy – bazując na dosłownym brzmieniu tego przepisu – najczęściej oddalają wnioski kredytobiorców o udzielenie zabezpieczenia roszczenia, nie dokonując w ogóle jego wykładni celowościowej.
Z tego też powodu Sąd Okręgowy w Warszawie, w osobie SSO Piotra Bednarczyka postanowieniem z dnia 26 października 2022 r. w sprawie o sygn. Akt: XXVIII C 4020/21 skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o następującej treści:
Czy art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w świetle zasady skuteczności i proporcjonalności, jak również art. art. 34 ust. 1 lit b i lit. g oraz 70 ust. 1 i 4 dyrektywy nr 2014/59/UE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom prawa krajowego, zgodnie z którymi względem banku, wobec którego wszczęto przymusową restrukturyzację, niedopuszczalne jest uwzględnienie wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego (zabezpieczenia powództwa) polegającego na zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego obowiązku spłaty rat kapitałowoodsetkowych wynikającego z umowy kredytu, która prawdopodobnie zostanie uznana przez sąd za nieważną na skutek usunięcia z niej nieuczciwych warunków umownych — tylko z tej przyczyny, że bank tej objęty został przymusową restrukturyzacją?
Wyjaśnienia wymaga, że przywołana w treści pytania dyrektywa 93/13 zobowiązuje sądy krajowe do podejmowania wszelkich niezbędnych środków mających na celu zapewnienie ochrony konsumentów przed konsekwencjami stosowania przez przedsiębiorców nieuczciwych postanowień umownych. Niemożność udzielenia przez sądy zabezpieczenia roszczeń kredytobiorców frankowych, które to niewątpliwie rodzić będzie nieodwracalne skutki (w szczególności w postaci strat natury finansowej; odzyskanie uiszczonych na rzecz banku kwot będzie w późniejszym czasie niemalże niemożliwe), wydaje się stać w sprzeczności z ochronnym celem tej dyrektywy.
Wydaje się, że przywołanego powyżej przepisu sądy nie powinny interpretować literalnie, w oderwaniu od jego aspektu celowościowego (którym to celem jest ochrona majątku znajdującego się już w podmiocie w restrukturyzacji), ale raczej w świetle konieczności zapewnienia konsumentom jak najszerszej ochrony. Większość sądów jednak pozostaje wierna literalnemu brzmieniu przepisu, nie udzielając kredytobiorcom frankowym Getin Noble Banku zabezpieczenia ich roszczeń.
Dlatego też konieczne jest, aby w tej sprawie wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Autor: Paulina Juchimiuk – Pożarycka – Młodszy Prawnik