Decyzją z dnia 22 września 2020 r. (decyzja nr DOZIK-14/2020) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał postanowienia wzorców umów stosowane przez Bank BGŻ BNP Paribas za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385¹ § 1 kc i zakazał ich dalszego wykorzystywania przez spółkę.Chodzi o następujące postanowienia stosowane przez bank w aneksach do umów kredytowych powiązanych z kursem waluty obcej:
A) „1. Stosowane przez Bank kursy kupna i kursy sprzedaży walut obcych, zwane dalej „Kursami walut”, ustalane są w oparciu o średnie rynkowe kursy poszczególnych walut obcych obowiązujące na międzybankowym rynku walutowym, publikowane – z zastrzeżeniem ust. 2 – w serwisie informacyjnym Thomson Reuters, zwane dalej „Średnimi rynkowymi kursami walut”, oraz ustalone w Banku spready walutowe, zgodnie z zasadami określonymi w ust. 3.
2. W przypadku niepublikowania Średniego rynkowego kursu waluty w serwisie informacyjnym, o którym mowa w ust. 1, Bank ustala Kursy walut w oparciu o dane dotyczące Średniego rynkowego kursu waluty publikowane w innym serwisie informacyjnym lub transakcyjnym. W takim przypadku w Tabeli kursów walut Banku zamieszcza się informację z jakiego serwisu zaczerpnięte zostały dane dotyczące Średnich rynkowych kursów walut, w oparciu o które ustalono Kursy walut.
3. Kursy walut ustalane są w Banku z zachowaniem następujących zasad:
1) kurs sprzedaży waluty obcej zwany dalej „Kursem sprzedaży”, ustalany jest jako Średni rynkowy kurs waluty powiększony o spread walutowy ustalony dla sprzedaży waluty, zwany dalej „Spreadem walutowym sprzedaży”, który obliczany jest w następujący sposób:
Spread walutowy sprzedaży = Średni rynkowy kurs waluty x Współczynnik Korygujący Sprzedaży […]
2) kurs kupna waluty obcej, zwany dalej „Kursem kupna”, ustalany jest jako Średni rynkowy kurs waluty pomniejszony o spread walutowy ustalony dla kupna waluty, zwany dalej „Spreadem walutowym kupna”, który obliczany jest w następujący sposób: Spread walutowy kupna = Średni rynkowy kurs waluty x Współczynnik Korygujący Kupna […]
3) różnica pomiędzy, obliczonymi zgodnie z zasadami określonymi w pkt 1 i 2, Kursem sprzedaży, a Kursem kupna danej waluty stanowi Spread walutowy, będący sumą Spreadu walutowego sprzedaży i Spreadu walutowego kupna;
a) wartość Współczynnika Korygującego Kupna oraz Współczynnika Korygującego Sprzedaży, o których mowa w pkt 1 i 2, ustalana jest przez Bank w zależności od zmienności kursów na rynku międzybankowym, płynności poszczególnych walut oraz konkurencyjności oferowanych klientom kursów walut, przy czym wysokość ustalonych przy zastosowaniu tych współczynników: Spreadu walutowego sprzedaży lub Spreadu walutowego kupna nie może być wyższa niż 5% Średniego rynkowego kursu waluty, natomiast
b) spreadu walutowego nie może być większa niż 10% Średniego rynkowego kursu waluty,
z zastrzeżeniem, iż wysokość tych współczynników może ulec zmianie nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym.”.
B. „8. Niezależnie od godzin określonych w ust. 7, Bank może sporządzić nową Tabelę kursów walut Banku, jeśli w okresie pomiędzy tymi godzinami nastąpiła – w odniesieniu do co najmniej jednej waluty wymienionej w Tabeli kursów walut Banku – zmiana Średniego rynkowego kursu waluty o co najmniej połowę wartości Spreadu walutowego sprzedaży lub Spreadu walutowego kupna w odniesieniu do obowiązującej tabeli.”
Postanowienia o powyższej treści oferowane były konsumentom w następstwie wejścia w życie tzw. ustawy antyspreadowej i miały stanowić wyraz realizacji przez bank nałożonych mocą przedmiotowej ustawy obowiązków. Zapisy te zastąpić miały dotychczasowe postanowienia umów dotyczące sposobu wyliczania należnych na rzecz banku rat kapitałowo – odsetkowych i zrealizować postulat zapewnienia konsumentowi pełnej informacji na temat sposobu tworzenia obowiązujące w banku tabeli kursów walut obcych i wysokości kursów z niej wynikających.
Niestety, postanowienia te, na co słusznie wskazał Prezes UOKIK, również stanowią, podobnie jak pierwotne zapisu umów, niedozwolone postanowienia umowne w obrocie konsumenckim.
Decyzja wydana przez Prezesa UOKIK nie jest na chwilę obecną prawomocna i z całą pewnością bank złoży od niej stosowne odwołanie.
Należy jednak pamiętać, iż prawomocna decyzja Prezesa UOKIK stanowi tzw. prejudykat w postępowaniu sądowym, w indywidualnych sprawach konsumentów dochodzących roszczeń na podstawie zakwestionowanych przez UOKIK postanowień. Oznacza to tyle, iż sąd w indywidualnej sprawie z udziałem konsumenta związany jest faktem wpisu klauzuli do rejestru i obowiązany jest uznać, iż stanowi ona niedozwolone postanowienie umowne.
Dlatego też decyzja ta, po jej uprawomocnieniu się, będzie miała ogromne znaczenie w sporach konsumentów uwikłanych w kredyty frankowe z bankiem.
Autor: Aneta Zaleska – radca prawny