Kwestia braku możliwości udzielania przez Sądy zabezpieczeń kredytobiorcom, którzy zaciągnęli w Getin Noble Banku kredyt powiązany z kursem waluty obcej CHF, aktualnie pozostaje jedną z najbardziej emocjonujących kwestii z zakresu tematyki kredytów frankowych.
Dzieje się tak, gdyż Sądy coraz częściej w ogóle udzielają kredytobiorcom zabezpieczenia ich roszczeń w postaci braku obowiązku spłaty rat kredytu w czasie trwania postępowania. Jednak nie jest tak w przypadku kredytobiorców Getin Noble Banku. W ich przypadku w zasadzie trudno jest liczyć na pomyślne dla kredytobiorców zakończenie postępowania zabezpieczeniowego. Co więcej, Sądy uchylają również postanowienia, które wydane zostały przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji banku. Takie postępowanie Sądów jest podyktowane brzmieniem art. 135 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym literalnie zabraniającym prowadzenia postępowań zabezpieczających w stosunku do podmiotów w restrukturyzacji.
Dosłowne rozumienie przepisu przywołanego powyżej artykułu wydaje się jednak stać w sprzeczności w koniecznością ochrony konsumenta wynikającą z unijnej Dyrektywy 93/13. Z tego też względu Sądy coraz częściej występują do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniami dotyczącymi sytuacji Getin Noble Banku.
Jednym z tych sądów jest Sąd Okręgowy w Koszalinie, który w osobie sędzi Małgorzaty Przykuckiej zwrócił się do TSUE z pytaniem dotyczącym interpretacji uprawnienia do ograniczania wierzycielom instytucji objętych restrukturyzacją możliwości egzekucji zabezpieczeń wierzytelności zawartego w art. 70 ust. 1 dyrektywy 2014/59/UE. Sąd zwrócił się o doprecyzowanie, czy dotoczy ono wyłącznie możliwości wykonania zabezpieczenia roszczenia pieniężnego w drodze egzekucji, czy też wszczęcia jakiegokolwiek postępowania zabezpieczającego w stosunku do podmiotu będącego w przymusowej restrukturyzacji. Zauważono bowiem, że w przypadku gdy powód, będący kredytobiorcą, uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, Sąd winien udzielić mu go na czas trwania postępowania. Tak też zazwyczaj się dzieje. Nie może tak się stać jedynie w przypadku, gdy po stronie pozwanego znajduje się Getin Noble Bank. Sąd Okręgowy w Koszalinie nie doszukał się przyczyny, dla której nie jest możliwe zabezpieczenie roszczeń niepieniężnych wobec banku w restrukturyzacji. Restrukturyzacja wobec banku bowiem prowadzona być winna zgodnie z zasadą niepogarszania sytuacji wierzycieli w stosunku do standardowego postępowania upadłościowego. Zdaniem Sądu niezasadne jest również widocznie mniej korzystne traktowanie kredytobiorców tego konkretnego banku na tle innych kredytobiorców frankowych. Pytanie zostało zadane na gruncie postępowania toczącego się pod sygn. akt: I C 1029/22. Z uwagi na pilny charakter postępowań zabezpieczających, Sąd Okręgowy w Koszalinie wniósł o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym.
Z pytaniami do TSUE wystąpił również Sąd Okręgowy w Poznaniu w osobie sędzi Anny Mikołajczak. W dwóch postanowieniach z dnia 15 marca 2023 r. w sprawach o sygn. akt: XVIII C 47/21 oraz XVIII C 151/21 Sąd zadał Trybunałowi pytania dotyczące ograniczania na wskutek wydania przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny decyzji o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku możliwości dochodzenia przez konsumentów roszczeń związanych z nieuczciwym działaniem banku.
Pierwsze zadane przez Sąd pytanie odnosi się do zgodności z Dyrektywą 93/13 wydanej przez organ nieposiadający kompetencji dotyczących ochrony praw konsumentów decyzji, która to decyzja doprowadziła do eliminacji możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu stwierdzenia nieuczciwych warunków umownych. Drugie z pytań pozostaje w ścisłym związku z pierwszym. Wymaga ono określenia przez TSUE, czy w przypadku wydania takiej decyzji zapewniona jest zgodność działania organów państwowych m.in. z Dyrektywą 93/13, w szczególności z wymogami dotyczącymi ochrony praw konsumentów. Trzecie z pytań dotyczy zaś możliwości wyłączenia ochrony konsumenta chcącego dochodzić roszczeń związanych z zastosowaniem przez przedsiębiorcę nieuczciwych postanowień umownych na wskutek wszczęcia procedury przymusowej restrukturyzacji tego przedsiębiorcy. Wskazać przy tym należy, że – pomimo zadeklarowanego art. 38 Karty Praw Podstawowych UE – wymogu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, na skutek przymusowej restrukturyzacji przedsiębiorcy ochrona ta została w zasadzie wyłączona – kredytobiorcy nie mogą skutecznie dochodzić zabezpieczenia roszczeń, ale także zapłaty zasądzonych na swoją rzecz kwot, jeśli bank nie uczyni tego dobrowolnie.
Mimo iż przytoczone powyżej pytania poznańskiego Sądu wydają się dotyczyć głównie samej decyzji o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku wydanej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, należy mieć na uwadze, że odpowiedź TSUE rzutować będzie i również na kwestię udzielania zabezpieczeń kredytobiorcom. Jak już wskazane było powyżej, to właśnie wydanie tej decyzji sprawiło, że udzielanie zabezpieczeń roszczeń kredytobiorców Getin Noble Banku jest wręcz niemożliwe. Wskazać jednak należy, że odpowiedź na pytania Sądu Okręgowego w Poznaniu wskaże również, czy możliwe będzie dochodzenie przez kredytobiorców poszkodowanych decyzją BFG odpowiednich odszkodowań.
Autor: Paulina Pożarycka – Juchimiuk – Młodszy Prawnik