Sankcja kredytu darmowego jest uprawnieniem dla kredytobiorcy do dokonania spłaty samego tylko kapitału kredytu, zaś dla instytucji kredytowych – rodzajem kary za zawarcie umowy niezgodnej z prawem. Jest to daleko idący instrument, o czym pisaliśmy już w poprzednim wpisie. Po zapoznaniu się z samą istotą sankcji kredytu darmowego, warto przeanalizować warunki, które musi spełnić umowa, aby można było rozważać możliwość skorzystania z tego uprawnienia.
Przede wszystkim wskazać należy, że sankcja kredytu darmowego ma zastosowanie tylko do umów o kredyt konsumencki. Sama nazwa tej umowy wskazuje już na cel, w jakim powinna ona zostać zawarta – musi być to umowa na cel niezwiązany bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową kredytobiorcy.
Ustawodawca określił również górną wysokość kwoty, na jaką umowa taka może być zawarta. Co do zasady jest to 255 550,00 złotych albo równowartość tej kwoty, jeśli umowa zawiera odniesienie do waluty innej niż waluta polska. Równowartość tę oblicza się przy zastosowaniu kursu średniego tej waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia kwartału poprzedzającego dzień zawarcia umowy. Przewidziana jest jednak możliwość zastosowania sankcji kredytu darmowego również w stosunku do umowy opiewającej wyższą kwotę – w przypadku, gdy jest to kredyt przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego, który nie jest zabezpieczony hipoteką.
Na marginesie wspomnieć należy, że umową kredytu w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim jest również umowa pożyczki. Umowa taka nie musi być koniecznie zawarta z bankiem. Kredytu/pożyczki udzielić może również spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa.
Ostatnim warunkiem, który umowa musi spełnić, aby można było rozpatrywać możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego, jest odpowiednia data jej zawarcia. Musi to być umowa zawarta nie wcześniej niż w dniu 18 grudnia 2011 r.
Tylko jeśli powyższe warunki zostały spełnione, można rozważać, czy umowa zawiera istotne naruszenia uprawniające do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.
Jakiego rodzaju są to naruszenia?
Ustawodawca wymienia kilkanaście różnych uchybień, które mogą skutkować zwrotem samego kapitału kredytu. Wśród nich znajdują się m.in.:
– zawarcie umowy bez zachowania odpowiedniej formy (w większości przypadków będzie to brak formy pisemnej),
– brak wskazania danych kredytobiorcy (imię, nazwisko oraz adres), bądź kredytodawcy i pośrednika kredytowego (dodatkowo również adres do doręczeń elektronicznych),
– brak wskazania czasu obowiązywania umowy,
– niewskazanie rodzaju kredytu,
– brak postanowień dotyczących terminów i sposoby wypłaty kredytu,
– niewskazanie lub błędne wyliczenie całkowitej kwoty kredytu (CKK),
– nieprawidłowe wyliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) – również dla oprocentowania należności przeterminowanych,
– kredytowanie prowizji i naliczanie odsetek od niej,
– brak informacji o innych kosztach, jakie konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową (takich jak koszty prowadzenia rachunku, prowizje itp.),
– niepoinformowanie konsumenta o sposobie, terminie i skutkach odstąpienia od umowy,
– niepoinformowanie o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem.
Do zaktualizowania się uprawnienia do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wystarczające jest zaistnienie tylko jednej z przewidzianych przez ustawodawcę przesłanek.
Oczywiście, znalezienie w treści umowy uchybień mogących skutkować możliwością zwrócenia bankowi jedynie kapitału kredytu, nie zawsze będzie proste. Banki zazwyczaj monitorują stosowane przez siebie wzorce umowy pod kątem tych najbardziej widocznych uchybień, zaś sprawdzenie prawidłowości postanowień dotyczących oprocentowania, czy też całkowitego kosztu kredytu, często wymaga bardziej specjalistycznej wiedzy, czy też dokonania odpowiednich wyliczeń.
W kolejnych wpisach zwrócimy Państwa uwagę na oznaki, które mogą świadczyć o konieczności dokładniejszego przyjrzenia się umowie pod kątem możliwości skorzystania z sankcji kredytu darmowego.
Autor: Paulina Pożarycka – Juchimiuk – aplikantka radcowska