Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ukarał banki Pekao oraz Pekao Bank Hipoteczny za nieprawidłowe wykonywanie obowiązków związanych z ustawowymi wakacjami kredytowymi. Instytucje te w sposób sprzeczny z przepisami skracały okres zawieszenia spłaty rat kredytu hipotecznego, jednocześnie nadmiernie wydłużając czas trwania umowy kredytowej. W konsekwencji działania te mogły prowadzić do wzrostu całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez klientów.
Zgodnie z przepisami ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych oraz pomocy kredytobiorcom, w okresie od sierpnia 2022 r. do końca 2024 r. konsumenci mieli prawo do skorzystania z tzw. wakacji kredytowych, czyli czasowego zawieszenia spłaty maksymalnie dwunastu rat kredytu hipotecznego. Rozwiązanie to miało na celu wsparcie kredytobiorców w sytuacji znacznego wzrostu rat spowodowanego podwyżkami stóp procentowych.
Od momentu wejścia w życie przepisów Prezes UOKiK monitorował sposób ich stosowania przez banki. W ramach siedemnastu postępowań wyjaśniających analizowano praktyki instytucji finansowych dotyczące realizacji wniosków o wakacje kredytowe. W rezultacie tych działań większość banków zmodyfikowała swoje procedury, eliminując rozwiązania niekorzystne dla konsumentów. Wobec części podmiotów wszczęto jednak postępowania zakończone postawieniem zarzutów, w tym wobec banków z grupy Pekao.
Oba banki stosowały identyczny model rozpatrywania wniosków, który był niezgodny z ustawą. Polegał on na skracaniu faktycznego okresu zawieszenia spłaty rat oraz jednoczesnym wydłużaniu okresu kredytowania w stopniu niewspółmiernym do rzeczywistego czasu zawieszenia. Z tego powodu Prezes UOKiK Tomasz Chróstny nałożył na banki kary pieniężne o łącznej wysokości blisko 119 mln złotych oraz zobowiązał je do poinformowania wszystkich poszkodowanych klientów o stwierdzonych naruszeniach.
W praktyce, jeśli konsument składał wniosek o wakacje kredytowe w ostatnim miesiącu danego kwartału, bank udzielał zawieszenia jedynie od dnia złożenia wniosku do końca miesiąca, zamiast na pełny miesiąc.
Jednocześnie banki automatycznie przedłużały okres spłaty kredytu o pełny miesiąc, pomimo że faktyczny czas zawieszenia był krótszy. Skutkowało to wydłużeniem okresu spłaty ponad to, co wynikało z realnego zawieszenia rat, a tym samym mogło prowadzić do zwiększenia kosztów kredytu, w szczególności poprzez naliczenie dodatkowych odsetek.
Jak podkreślił Prezes UOKiK, wakacje kredytowe miały stanowić realną pomoc dla kredytobiorców w okresie wysokiej inflacji i gwałtownego wzrostu kosztów obsługi kredytów. Stosowane przez banki praktyki sprawiały jednak, że korzyści dla konsumentów były mniejsze, niż przewidywała ustawa.
Nieprawidłowości dotyczyły wszystkich klientów, którzy składali wnioski w trakcie ostatniego miesiąca kwartału lub obejmujące kilka miesięcy, w tym miesiąc kończący kwartał. Banki zaprzestały nieproporcjonalnego wydłużania okresu kredytowania z końcem 2023 r., natomiast praktykę skracania okresu zawieszenia spłaty zakończyły 31 grudnia 2024 r.
Za naruszenie przepisów dotyczących wakacji kredytowych nałożono następujące kary finansowe:
- Bank Polska Kasa Opieki SA – 117 801 000 zł
- Pekao Bank Hipoteczny SA – 1 183 304 zł
Decyzje Prezesa UOKiK nie są prawomocne. Bankom przysługuje prawo wniesienia odwołania do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.