Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019 r. wydany w sprawie I CSK 242/18 stanowi niezwykle ważny punkt w walce frankowiczów. Sąd Najwyższy jasno i wyraźnie opowiedział się bowiem po stronie osób które zaciągnęły kredyty powiązanie z kursem waluty obcej CHF wskazując, iż zawarty w umowach mechanizm indeksacji kwoty kredytu do CHF jest niezgodny z prawem i winien zostać wyeliminowany z treści łączącego strony stosunku prawnego, zaś umowa winna dalej obowiązywać i być przez strony wykonywana. Sąd Najwyższy podobnie, jak w wyroku wydanym w dniu 4 kwietnia 2019 r. w sprawie III CSK 159/17 jasno wskazał, iż konsekwencją powyższego winno być przyjęcie istnienia umowy kredytowej w PLN z oprocentowaniem opartym o stawkę referencyjną LIBOR.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019 r. jest istotny jeszcze z innego powodu.
Sąd Najwyższy, jako że oceniał umowę zawartą z Getin Noble Bank, wypowiedział się również w kwestii interpretacji oraz skutków aneksu oferowanego przez bank.
Przypomnieć należy, iż Getin Noble Bank oferował klientom posiadającym umowy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej CHF aneksy do umów które, zgodnie z nałożonymi na banki zobowiązaniami, miały umożliwić klientom spłatę kredytu bezpośrednio w walucie indeksacji oraz określić szczegółowe zasady ustalenia kursu waluty na potrzeby rozliczeń stron tak, aby ograniczyć pobierany przez bank, a nie znajdujący żądnego uzasadnienia faktycznego, spread. Do treści aneksów bank wprowadzał jednak dodatkowe zapisy, często wbrew woli i świadomości konsumentów, a dotyczące zmiany rodzaju kredytu z indeksowanego kursem waluty obcej na kredyt walutowy.
W ocenie banku z chwilą zawarcia owego aneksu doszło do nowacji zobowiązania w rozumieniu art. 506 kc i tym samym doszło do zmiany charakteru udzielonego kredytu, który stał się, jak twierdzi bank, kredytem walutowym.
Przypomnijmy, iż zgodnie z art. 506 kc jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie). W razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Przepis ten wprowadza możliwość modyfikacji istniejącego między stronami stosunku prawnego, w następstwie czego dochodzi do wygaśnięcia pierwotnego i powstania w jego miejsce nowego zobowiązania. Dla kredytobiorców frankowych ocenia skutków zawarcia owego aneksu ma niezwykle istotne znaczenie, gdyż przyjęcie, iż faktycznie doszło do nowacji zobowiązania może stanowić istotną przeszkodę w dochodzeniu roszczeń od banku.
Jak słusznie jednak przyjął Sąd Najwyższy, aneksy oferowanie przez Getin Noble Bank nie stanową odnowienia zobowiązania i nie mogą być uznane za wyraz akceptacji zawartych w umowie kredytowej niedozwolonych postanowień umownych.
Jak czytamy w uzasadnieniu:
… „Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną nie podziela stanowiska Sądu Apelacyjnego, że zawarcie aneksu (…) oznaczało odnowienie zobowiązania z tytułu umowy kredytowej. (…) odnowienie może polegać na powstaniu zobowiązania do spełnienia innego świadczenia albo nawet tego samego świadczenia, ale z innej podstawy prawnej. W stanie faktycznym sprawy nie wchodzi w rachubę zobowiązanie do spełnienia innego świadczenia. Po wejściu w życie aneksu powodowie nadal mieli spełniać na rzecz banku świadczenie pieniężne. Co więcej, analiza treści aneksu prowadzi do wniosku, że -mimo werbalnej deklaracji przeciwnej -miało ono nadal być spełniane w ten sam sposób, tj. poprzez wpłaty na rachunek prowadzony w złotych, z którego Bank pobierał odpowiednią kwotę przeliczając ją na CHF. Charakterystyczne jest przy tym, że zmianie nie uległ nawet numer rachunku, na którym powodowie zobowiązani byli utrzymywać środki przeznaczone na dokonywanie spłaty, a jedyna rzeczywista zmiana dotyczyła zasad określania kursu walutowego będącego podstawą przeliczeń.
Nie można również uznać, że zawarcie aneksu z 18 sierpnia 2009 r. oznaczało zmianę podstawy prawnej świadczenia, do którego zobowiązani byli powodowie. Podstawą tą nadal pozostawał stosunek prawny wynikający z umowy kredytowej, a zmiana nazwy udzielonego kredytu z „kredytu indeksowanego do waluty CHF” na „kredyt walutowy w walucie CHF” nie ma decydującego znaczenia, zwłaszcza że –jak wyżej wskazano –nie przyniosła ona nawet skutku w postaci zmiany sposobu spłaty kredytu. Zgodnie z art. 506 § 2 zdanie 1 k.c., w razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Z przepisu tego można wyciągnąć wniosek, że decydujące znaczenie dla stwierdzenia, czy doszło do odnowienia, należy przypisać woli stron. Uznaje się nawet, że jeżeli strony miały stanowczy zamiar zaciągnięcia nowego zobowiązanie w miejsce dotychczasowego, to zmiany treści stosunku prawnego mogą być choćby niewielkie (…). Zamiar taki powinien jednak wynikać z wyraźnego oświadczenia stron lub w sposób niewątpliwy z okoliczności sprawy, a zmniejszenia lub zwiększenia świadczeń wynikających z tego samego zobowiązania i z tej samej podstawy prawnej nie można uznać za odnowienie, ponieważ nie powodują one umorzenia dawnego zobowiązania i zaciągnięcia nowego …”.
Powyższy wyrok stanowi kolejne potwierdzenie stanowiska i jasny sygnał dla sądów niższych instancji, iż aneksy oferowane przez Getin Noble Bank nie stanowiły odnowienia zobowiązania. Konsumenci uwiązani w kredytu zawarte właśnie z tym bankiem mogą więc śmiało podjąć walkę z bankiem i dochodzić swych roszczeń na drodze sądowej.
Autor: Aneta Zaleska – radca prawny