Nie tylko umowy kredytów powiązanych z kursem waluty obcej (CHF, USD, EURO) są niezgodnie z prawem i kredytobiorcy, strony takich umów, mogą dochodzić przed Sądem określonych roszczeń, w tym w szczególności ustalenia nieważności zawartych umów.
Szczegółowa analiza prawno – ekonomiczna umów kredytów złotowych z oprocentowaniem zmiennym opartym o wskaźnik referencyjny WIBOR pokazuje, iż również w przypadku tych umów istnieją uzasadnione wątpliwości co do ich zgodności z prawem. Mając na uwadze rosnące zainteresowanie kredytobiorców kredytów złotowych podjęciem określonych działań na drodze sądowej należy spodziewać się, iż w najbliższym czasie zapadać będą liczne rozstrzygnięcia w tym przedmiocie.
Jednym z najczęściej podnoszonych w sprawach kredytów złotowych argumentów jest brak transparentności, obiektywizmu i rzetelności w ustalaniu wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR.
WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) jest wskaźnikiem który określa średnią wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Stawka ta ustalana jest każdego dnia roboczego, na podstawie tzw. fixingu, na podstawie danych przekazywanych przez największe banki komercyjne działające w Polsce pełniące funkcję tzw. dealerów rynku pieniężnego. Banki te przekazują informacje na temat ceny/koszty kredytów dla innych banków i na podstawie przekazanych danych obliczana jest średnia arytmetyczna przyjmowana jako wartość wskaźnika referencyjnego WIBOR. Na wysokość wskaźnika WIBOR bezpośredni wpływ ma prowadzona przez NBP polityka odnosząca się do wysokości stóp procentowych.
Wskaźnik referencyjny WIBOR oznacza więc stopę procentową po jakiej banki udzielają pożyczek na rynku międzybankowym. Problem jednak w tym, iż w ostatnim czasie, jak podnoszą eksperci, nie dochodzi do realnych transakcji pożyczkowych pomiędzy bankami, gdyż środki na finansowanie akcji kredytowych banki pozyskują w inny sposób, najczęściej z własnych depozytów. Oznacza to, iż brak jest danych na temat rzeczywistych transakcji pomiędzy bankami, a dane które są przekazywane przez tzw. dealerów rynku pieniężnego mają wyłącznie charakter orientacyjny, stanowiąc jedynie deklaracje w zakresie kosztów wzajemnego pożyczania sobie środków przez banki. To powoduje, że wartość wskaźnika WIBOR ma niewiele wspólnego z rzeczywistym kosztem pozyskania środków przez bank, a co za tym idzie pojawia się wątpliwość, czy wskaźnik ten może być stosowany w umowach zawieranych z konsumentami. Dodać również należy, iż pojawiają się głosy, iż wartość tego wskaźnika może być celowo zawyżana przez banki, które zainteresowane są wzrostem wysokości wskaźnika WIBOR, co wprost wpływa na ich dochodowość – wyższa wartość wskaźnika wpływa bowiem na wyższe zarobki banków.
Sposób i metodologia ustalania wysokości wskaźnika WIBOR może zatem budzić poważne zastrzeżenia, zwłaszcza w kontekście tego czy rzeczywiście oddaje on koszt, po jakim banki pozyskują finansowanie.
Dodatkowym argumentem przemawiającym za możliwością podważenia umów kredytowych opartych o wskaźnik referencyjny WIBOR jest, podobnie jak w przypadku kredytów powiązanych z kursem waluty obcej (CHF, EURO, USD), brak rzetelnego poinformowania kredytobiorcy o ryzyku związanym z zawarciem umowy, w tym w szczególności o ryzyku związanym ze zmienną stopą procentową, a tym samym o ryzyku związanym ze wzrostem realnego obciążenia związanego z kredytem.
I tu wskazać należy, iż w wielu przypadkach standardowe dokumenty przekazywane kredytobiorcom przez banki na etapie podpisywania tego typu kredytów ograniczały się wyłącznie do stwierdzenia faktu istnienia takiego ryzyka i jego akceptacji przez kredytobiorcę, bez konkretnego przełożenia tego na warunki zawieranej umowy, a co za tym idzie bez przedstawienia konkretnych symulacji w tym przedmiocie.
Powyższe, w powiązaniu ze zwiększeniem realnego obciążenia związanego z kredytem i wzrostem obciążających kredytobiorców złotowych rat kapitałowo – odsetkowych, powoduje, iż coraz więcej osób realnie rozważna podjęcie określonych działań związanych z zawartymi przez siebie umowami.
Na chwilę oceną trudno jeszcze jednoznacznie przewidzieć, w jakim kierunku pójdzie orzecznictwo sądowe i jak sądy podchodzić będą do ww. argumentów dotyczących niezgodności z prawem zapisów umów kredytowych złotowych z oprocentowaniem zmiennym opartym o wskaźnik WIBOR. Mając jednak na uwadze wagę podnoszonych argumentów, a także to, w jakim kierunku ewaluowało orzecznictwo sądów w kwestii kredytów powiązanych z kursem waluty obcej (CHF, EURO, USD) należy liczyć na to, iż także i w tym przypadku Sądy dostrzegą realny problem zgodności umów kredytów złotowych z oprocentowaniem zmiennym opartym o wskaźnik referencyjny WIBOR z prawem.
Jako Kancelaria specjalizujemy się w prawie bankowym i w imieniu Klientów prowadzimy również sprawy dotyczące roszczeń związanych z umowami kredytowymi złotowymi z oprocentowaniem zmiennym opartym o wskaźnik WIBOR.
Autor: Aneta Zaleska – radca prawny