Wniosek o wydanie orzeczenia przez TSUE w trybie prejudycjalnym został złożony przez WSA w Warszawie w ramach sporu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego a Radą Nadzorczą spółki Getin Noble Bank S.A oraz dużą liczbą osób fizycznych i prawnych. Wyrok, jaki zapadł w tej sprawie, wpływa nie tylko na szybkość załatwiania spraw, ale także na możliwość uzyskania odszkodowania przez Frankowiczów.
Wszystko zaczęło się w 2021 r. gdy KNF ustanowiła w GN Banku kuratora, który miał za zadanie poprawić sytuację finansową banku. Funkcja ta została powierzona BFG, który miał monitorować działalność Banku, sporządzać sprawozdania i wykonywać inne uprawnienia. W 2022 r. KNF poinformowała BFG o zagrożeniu upadłością GN Banku oraz o braku przesłanek wskazujących na to, że możliwe do podjęcia działania pozwolą we właściwym czasie usunąć to zagrożenie. Wobec czego BFG wydał decyzję o zastosowaniu środka restrukturyzacyjnego polegającego na wydzieleniu i przeniesieniu części Getin Noble Banku do banku pomostowego (Velobanku). Ta decyzja wpłynęła zarówno na akcjonariuszy Banku, jego wierzycieli, jak i na kredytobiorców. W wyniku restrukturyzacji GN Banku ich roszczenia nie będą mogły być dochodzone od banku pomostowego, a majątek pozostawiony w GN Banku może nie zaspokoić wszystkich roszczeń. W rezultacie do WSA w Warszawie wpłynęło 8 tys. skarg, co odpowiada średniej liczbie skarg wnoszonych do tego sądu przez dwa lata. Pojawia się więc pytanie – jak WSA ma rozpatrzyć wszystkie skargi w rozsądnym terminie?
Zgodnie z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej prawo do skutecznego środka prawnego obejmuje w szczególności prawo do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie. Natomiast prawo krajowe nakazuje połączenia spraw dotyczących skarg wniesionych na tę samą decyzję do wspólnego rozpatrzenia i wydania wspólnego orzeczenia (art. 111 § 1 p.p.s.a), co (biorąc pod uwagę liczbę skarg) wydaje się stać na przeszkodzie wydania go w rozsądnym terminie tj. 30 dni i dwóch miesięcy w przypadku ewentualnej skargi kasacyjnej. TSUE stwierdził, że skoro nie można interpretować przepisów krajowych w sposób, który jest zgodny z przepisami UE, to w tej sytuacji, w razie potrzeby, należy odstąpić od ich stosowania. Sąd krajowy powinien zatem mieć możliwość – w przypadku rozłączenia skarg – podjęcia niezbędnych rozwiązań pozwalających jednocześnie na zapewnienie przestrzegania zapisanego w art. 47 Karty prawa każdej osoby do rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie oraz na zapobieżenie ryzyku wydania przez poszczególne sądy niedających się pogodzić ze sobą orzeczeń.
Czas załatwiania spraw, to niestety niejedyny problemem, przed którym stają Frankowicze. Kolejną kwestią jest możliwość dochodzenia odszkodowania od Banku wskutek poniesionej przez nich szkody. WSA wskazał na sytuację, w której oddalono by skargę GN Banku jako bezzasadną, wobec czego pozostali skarżący w postępowaniu głównym nie byliby w stanie wystąpić z roszczeniem o odszkodowanie za poniesioną przez nich szkodę ze względu na skutek erga omnes – wobec każdego – takiego orzeczenia. A przecież każda osoba, której decyzja dotyczy, powinna mieć prawo do zaskarżenia decyzji do sądu. Zgodnie z przepisami UE unieważnienie decyzji organu nie ma wpływu na przyjęte przez ten organ akty czy dokonane transakcje na podstawie unieważnionej decyzji, jeżeli konieczne jest zapewnienie ochrony interesów osób trzecich działających w dobrej wierze, ponieważ odwołania od decyzji lub niekorzystnego środka tego organu ograniczają się do wyrównania strat poniesionych przez osoby, których dotyczy ta decyzja lub ten środek. Natomiast w prawie polskim osoba, której decyzja dotyczy, nie jest zobowiązana do samodzielnego zakwestionowania zgodności z prawem tego środka przed krajowym sądem administracyjnym, aby móc dochodzić odszkodowania za wyrządzoną szkodę, ponieważ osoba ta może powołać się na stwierdzenie niezgodności z prawem tego środka, który został uprzednio rozstrzygnięty w innym wyroku. Gdyby podmiot, którego dotyczy decyzja, został pozbawiony do prawa rozstrzygnięcia doszłoby do naruszenia istoty jego prawa do skutecznego środka prawnego.
TSUE stwierdził, że sąd krajowy nie może powoływać się na skutek erga omnes wyroku orzekającego w przedmiocie skargi takiej jak ta wniesiona przez radę nadzorczą GN Banku w celu pozbawienia każdej innej osoby, której dotyczy decyzja, możliwości przedstawienia swojej sprawy. W sytuacji, gdy do sądu krajowego wniesiono większą liczbę skarg na decyzję BFG, z których jedna ze skarg została wniesiona przez GN Bank, oddalenie tylko tej jednej skargi jako bezzasadnej nie pozwala uznać, że zapewniono przestrzeganie prawa do skutecznego środka prawnego w odniesieniu do każdej innej osoby, której ta decyzja dotyczy i która również wniosła na nią skargę. Należy również zauważyć, że TSUE pozostawił kwestię rozstrzygnięcia o zgodności z prawem decyzji BFG o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji GN Banku sądom administracyjnym.
Reasumując, sytuacja Frankowiczów GN Banku jest skomplikowana i czasochłonna. Mimo długotrwałości procesu nadal istnieje możliwość uzyskania odszkodowania, a decyzja w sprawie skargi GN Banku wcale nie odbiera tej drogi.
Autor: Aleksandra Ziętara – Młodszy Prawnik
Źródła:
- Wyrok TS z 12.12.2024 r., C-118/23, RADA NADZORCZA GETIN NOBLE BANK S.A. I IN. PRZECIWKO BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY, LEX nr 3789535.
- R. Bujalski, Frankowicze Getin Banku nadal niepewni odszkodowania. Omówienie wyroku TS z dnia 12 grudnia 2024 r., C-118/23 (Getin Holding i in.), LEX/el. 2024.