W związku z rozbieżnością w wykładni prawa w odniesieniu do zagadnienia związanego z pokrywaniem wydatków poniesionych przez poszkodowanych lub cesjonariuszy na sporządzenie prywatnej ekspertyzy rzeczoznawcy w toku postępowania likwidacyjnego (przedsądowego) Sąd Najwyższy, na wniosek Rzecznika Finansowego, podjął uchwałę dotyczącą ww. materii.
Zdaniem Rzecznika Finansowego istnieje wiele sytuacji, w których prywatna ekspertyza rzeczoznawcy jest niezbędna w celu dochodzenia swoich roszczeń. Częstym jest, jak wskazuje Rzecznik Finansowy, iż by skutecznie zakwestionować zaniżone świadczenie odszkodowawcze z ubezpieczenia OC (skutecznie złożyć reklamację) poszkodowany zmuszony jest skorzystać z wiedzy eksperta posiadającego wiedzę techniczną, a takim jest niewątpliwie niezależny rzeczoznawca. Również już w toku postępowania sądowego, dzięki ekspertyzie poszkodowany jest w stanie ustalić wartość przedmiotu sporu, co jest warunkiem koniecznym wniesienia powództwa.
Ekspertyzy te często także pozwalają na zabezpieczenie dowodu potwierdzającego istnienie odpowiedzialności lub rozmiaru szkody w sytuacjach gdy np. sprawca wypadku zbiegł z miejsca zdarzenia i nie jest możliwe szybkie ustalenie posiadacza pojazdu, którym szkodę wyrządzono i jego ubezpieczyciela czy też gdy ubezpieczyciel w toku postępowania likwidacyjnego neguje odpowiedzialność sprawcy szkody, a opinia sporządzana jest w zakresie rekonstrukcji wypadku i jest przekazywana ubezpieczycielowi wraz z reklamacją.
W wielu przypadkach wydatki te są słusznie zasądzane na rzecz powodów. Uznawane są za wydatki celowe, niezbędne z punktu widzenia określenia wysokości roszczenia oraz pozostawały w adekwatnym związku przyczynowo — skutkowym, o którym mowa w art. 361 k.c. oraz, że stanowiły one element szkody. Z drugiej strony w orzecznictwie można spotkać się z poglądem, iż wydatki na prywatną opinię rzeczoznawcy nie wchodzą w zakres szkody lub nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowo — skutkowym ze szkodą. Również w przypadku powodów będących przedsiębiorcami — cesjonariuszami wskazuje się, iż wykonanie ekspertyzy leżało wyłącznie w gestii przedsiębiorcy i stanowiło ryzyko związane z prowadzoną przez niego działalność gospodarczą.
Ostatecznie uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2019 r. (sygn. akt III CZP 99/18) Sąd Najwyższy rozwiał istniejące w tym przedmiocie rozbieżności i potwierdził, iż „Poszkodowanemu oraz cesjonariuszowi roszczeń odszkodowawczych z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej zwrot kosztów tzw. prywatnej opinii (ekspertyzy) rzeczoznawcy, jeżeli jej sporządzenie było niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania.”
Oprac. Justyna Włodarczyk – prawnik