W dniu 8 maja 2025 r. TSUE wydał kluczowy dla frankowiczów Getin Noble Banku wyrok w sprawie C-324/23 wskutek pytania prejudycjalnego Sądu Okręgowego w Warszawie o następującej treści:
,,Czy art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w świetle zasady skuteczności i proporcjonalności, jak również art. 34 ust. 1 lit. b i g oraz 70 ust. 1 i 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom prawa krajowego, zgodnie z którymi względem banku, wobec którego wszczęto przymusową restrukturyzację, niedopuszczalne jest uwzględnienie wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego (zabezpieczenia powództwa) polegającego na zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego obowiązku spłaty rat kapitałowo-odsetkowych wynikającego z umowy kredytu, która prawdopodobnie zostanie uznana przez sąd za nieważną na skutek usunięcia z niej nieuczciwych warunków umownych – tylko z tej przyczyny, że bank ten objęty został przymusową restrukturyzacją?”
Sąd Okręgowy w Warszawie powziął wątpliwość, czy przepisy, które uniemożliwiają zarządzenie środka tymczasowego (zawieszenie spłaty rat kredytu) wyłącznie z tej przyczyny, że bank objęty jest przymusową restrukturyzacją są zgodne z prawem unijnym. Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym przewiduje, że postępowanie egzekucyjne lub zabezpieczające skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji wszczęte przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji podlega umorzeniu. Przepisy stanowią również, że w czasie trwania przymusowej restrukturyzacji w stosunku do podmiotu w restrukturyzacji niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego i postępowania zabezpieczającego. Co więcej, w przypadku Getin Noble Banku zastosowanie znajdują przepisy Prawa upadłościowego – zgodnie z art. 146 – po dniu ogłoszenia upadłości niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy upadłości oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia na majątku upadłego.
Trybunał stwierdził, że przepisy krajowe, które nakładają na sąd obowiązek oddalenia wniosku konsumenta o środek zabezpieczający wyłącznie z powodu objęcia banku przymusową restrukturyzacją, stoją na przeszkodzie zasadzie skuteczności, która stanowi ograniczenie dla zasady autonomii państw członkowskich Unii Europejskiej w procedurach sądowych. Zdaniem Trybunału sąd krajowy musi mieć możliwość zarządzenia środka tymczasowego, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia w przedmiocie nieuczciwego charakteru warunków umownych. Brak możliwości zawieszenia spłat rat kredytu może narazić konsumenta na ryzyko spłacania kwot nienależnych (np. odsetek od potencjalnie nieważnej umowy) bez realnej szansy na ich odzyskanie w przyszłym postępowaniu upadłościowym, co stawiałoby go w gorszej sytuacji niż byłby, gdyby bank nie był w restrukturyzacji lub gdyby umowa została unieważniona wcześniej.
Trybunał orzekł następująco: ,,Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w świetle zasady skuteczności, a także w związku z dyrektywą 2014/59, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, które nakładają na sąd krajowy obowiązek oddalenia wniosku konsumenta o zastosowanie środków zabezpieczających zmierzających do zawieszenia spłaty rat miesięcznych należnych od niego na podstawie umowy kredytu, której stwierdzenia nieważności domaga się on ze względu na zawarte w niej nieuczciwe warunki, w oczekiwaniu na ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie tego ostatniego żądania, z tego tylko powodu, że bank, z którym zawarto tę umowę, jest objęty procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w rozumieniu dyrektywy 2014/59, w ramach której został wykorzystany instrument instytucji pomostowej poprzez utworzenie innego banku, na który została przeniesiona zasadnicza część aktywów, praw i zobowiązań banku objętego restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją, ale nie odnośna umowa, która pozostała w majątku instytucji rezydualnej, mimo że takie środki zabezpieczające byłyby konieczne do zapewnienia pełnej skuteczności tego ostatecznego orzeczenia.”
,,W ramach badania konieczności zastosowania środków zabezpieczających sąd krajowy powinien uwzględnić okoliczność, że konsument zapłacił lub może zapłacić w toku postępowania sądowego kwotę wyższą od kwoty faktycznie należnej w przypadku unieważnienia tej umowy.” Oznacza to, że sądy krajowe powinny uwzględniać wnioski o zawieszenie spłaty rat, szczególnie gdy konsument zbliżył się do spłacenia lub spłacił już kapitał kredytu, aby zapobiec sytuacji, w której w wyniku braku zabezpieczenia wpłaca do masy upadłości kwoty nienależne, których odzyskanie w przyszłości może być niemożliwe lub znacznie utrudnione.
Orzeczenie TSUE po raz kolejny wskazuje na istotę ochrony praw konsumentów w sporach z bankami. Przymusowa restrukturyzacja banku nie jest wyjątkiem, również w tej kwestii Trybunał opowiedział się za kredytobiorcami dopuszczając możliwość zawieszenia spłaty rat.
Autor: Aleksandra Ziętara – Młodszy Prawnik