Umowa kredytu jest jednym z kluczowych instrumentów finansowych wykorzystywanych zarówno przez osoby fizyczne, jak i przedsiębiorców. Podstawową regulację tej umowy znajdziemy w art. 69 Prawa bankowego. Przepis ten określa istotę tej umowy, prawa i obowiązki stron, a także elementy, które muszą zostać w niej zawarte, aby była ważna i wywoływała skutki prawne.
Zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, natomiast kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tych środków zgodnie z warunkami umowy, do ich zwrotu w ustalonych terminach, zapłaty należnych odsetek oraz – jeżeli umowa tak stanowi – prowizji.
Umowa kredytu ma charakter dwustronnie zobowiązujący i musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Wymóg ten ma na celu ochronę interesów zarówno banku, jak i kredytobiorcy, zapewniając przejrzystość oraz możliwość wykazania warunków udzielonego finansowania.
Do niezbędnych elementów umowy kredytu należą: oznaczenie stron, kwoty i waluty kredytu, okres kredytowania, sposób oraz terminy spłaty, a także szczegółowe zasady dotyczące oprocentowania, prowizji i innych kosztów. Zawarcie umowy poprzedza jednak ocena zdolności kredytowej wnioskodawcy, przyszłego kredytobiorcy, która ma na celu ustalenie, czy jest on w stanie terminowo spłacać zobowiązanie.
W związku z problematyką kredytów walutowych – zwłaszcza kredytów frankowych – ustawodawca uzupełnił art. 69 o ust. 2 pkt 4a, który precyzuje dodatkowe wymogi dotyczące umów kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty obcej. Przepis ten nakłada obowiązek wskazania w umowie zasad i terminów ustalania kursu waluty, sposobu przeliczania wartości kredytu na walutę wypłaty i spłaty, a także zasad ustalania wysokości transz oraz rat kapitałowo-odsetkowych. Celem tych regulacji jest wyeliminowanie klauzul abuzywnych i zapewnienie kredytobiorcom przejrzystości mechanizmów przeliczeniowych.
Istotnym uprawnieniem kredytobiorcy jest możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w walucie, do której kredyt został indeksowany lub w której został denominowany. Obejmuje to zarówno raty bieżące, jak i wcześniejszą spłatę całości lub części zadłużenia. W tym kontekście umowa powinna zawierać postanowienia dotyczące zasad prowadzenia rachunku walutowego oraz procedury dokonywania spłaty za jego pośrednictwem, co ma chronić kredytobiorcę przed niekorzystnymi kursami walut stosowanymi przez bank.
Artykuł 69 pełni również funkcję gwarancyjną – jego przepisy służą ochronie konsumentów, uniemożliwiając jednostronną zmianę warunków umowy przez bank i zapewniając transparentność relacji umownych. W przypadku gdy umowa nie spełnia ustawowych wymogów, np. nie określa w sposób jednoznaczny zasad ustalania kursu walutowego, konsument ma prawo dochodzić swoich roszczeń, włącznie z żądaniem unieważnienia umowy.
Rekapitulując, Art. 69 Prawa bankowego stanowi podstawę prawną umowy kredytu, określając jej istotne elementy oraz obowiązki obu stron. Chroni kredytobiorcę przed nieprecyzyjnymi lub nieuczciwymi zapisami, wymuszając jasność warunków finansowania. Ma to kluczowe znaczenie nie tylko przy zawieraniu umowy, ale również w ewentualnych sporach sądowych dotyczących jej ważności.
Autor: Żaneta Lewandowska – Młodszy Prawnik / Aleksandra Ziętara – Młodszy Prawnik