W przypadku umów oferowanych przez dawny EFG Eurobank Ergasias S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w Warszawie (Polbank), obecnie Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu, wskazać należy na następczą niemożliwość świadczenia w rozumieniu art. 475 § 1 kc, prowadzącą do konieczności uznania umowy za nieważną.
Regulamin stosowany przez bank, obowiązujący w dacie oferowania umów kredytowych wprowadził definicję stopy referencyjnej LIBOR wskazując, iż jest to stopa procentowa, według której banki gotowe są udzielać pożyczek w walutach wymienialnych (np. we frankach szwajcarskich – CHF, w dolarach amerykańskich – USD) innym bankom na londyńskim rynku bankowym, przy czym indeks przy nazwie stopy oznacza okres jakiego dotyczy stopa np. 1M-jeden miesiąc, 3M – trzy miesiące, 6M – sześć miesięcy, 1Y – jeden rok. Stopa LIBOR ustalana jest w dni robocze na podstawie stóp zgłaszanych przez uczestników fixingu organizowanego przez Brytyjskie Stowarzyszenie Bankierów (BBA) i podawana jest ok. godz. 11 czasu londyńskiego przez serwis Reuters.
Jak wynika z powyższej definicji, stawka referencyjna znajdująca zastosowanie do umów kredytowych indeksowanych kursem waluty obcej CHF jest określana przez konkretny, wskazany z nazwy podmiot. W kontekście powyższego istotny jest jednak fakt, iż Brytyjskie Stowarzyszenie Bankowców (BBA) od lutego 2014 r. nie ustala już jednak stawki LIBOR. Od tego czasu jego wyznaczaniem zajmuje się ICE Benchmark Administration (IBA). Nie ma więc podmiotu, który zgodnie z umową, był wyłącznie uprawniony do określania wskaźnika umownego będącego postawą do wyliczenia należnego na rzecz banku wynagrodzenia. W konsekwencji oznacza to, iż nie jest możliwe określenie wysokości należnych na rzecz banku odsetek, a co za tym idzie umowa stron nie może być skutecznie wykonywana z uwagi na brak możliwości określenia jednego z głównych świadczeń stron.
Niemożność świadczenia ma w takiej sytuacji charakter trwały i wynika z okoliczności za które konsument nie ponosi odpowiedzialności. Jest ona bowiem skutkiem zaprzestania ustalania stawki referencyjnej LIBOR przez określony podmiot (wskazany z nazwy w opracowanym przez bank Regulaminie), czego rezultatem jest wygaśnięcie zobowiązania ze skutkiem ex nunc. Należy więc przyjąć, iż od lutego 2014 r., tj. od daty zaprzestania określenia wskaźnika LIBOR przez Brytyjskie Stowarzyszenie Bankowców (BBA) wygasły wszystkie prawa i obowiązki stron, wynikające z umowy. Od ww. daty brak jest więc podstaw do pobierania przez pozwaną rat kapitałowo – odsetkowych i wszelkie kwoty uiszczone przez kredytobiorców winny zostać zwrócone.
Istotne jest to, iż pomimo zaprzestania określana wskaźnika LIBOR przez Brytyjskie Stowarzyszenie Bankierów (BBA) nie doszło do zmiany przez bank Regulaminu tak, aby zapewnić wykonalność zawartych umów kredytowych. Mimo zmian Regulaminu wprowadzanych przez banku w na przełomie lat, nie doszło do zmiany Regulaminu w zakresie definicji zawartej w § 2 pkt 17 lit b).
Powyższa argumentacja związana z nieważnością umów kredytowych indeksowanych kursem waluty obcej CHF coraz częściej znajduje uznanie sądów orzekających w indywidualnych sprawach frankowiczów.
Autor: Aneta Zaleska – radca prawny