W sprawach dotyczących kredytów indeksowanych kursem waluty obcej – CHF, w imieniu Klientów Kancelarii, na drodze sądowej dochodzimy najczęściej roszczeń majątkowych tj. żądamy zwrotu określonej kwoty pieniężnej, stanowiącej sumę kwot nadpłaconych przez konsumenta na skutek stosowanego przez bank mechanizmu indeksacji kwoty kredytu do CHF.
Nasze argumenty budujemy w oparciu o zarzuty dotyczące nieważności umowy z uwagi na jej istotne wady prawne, jak również w oparciu o zarzuty dotyczące abuzywności zawartych w umowie postanowień dotyczących indeksacji kwoty kredytu do waluty obcej.
W ocenie Kancelarii najkorzystniejszym rozwiązaniem, o które walczymy w Sądzie, jest usunięcie z łączącej strony umowy postanowień dotyczących indeksacji kwoty kredytu do waluty obcej CHF, przy pozostawianiu umowy w mocy w pozostałym zakresie (w szczególności zaś w zakresie oprocentowania opartego o stawkę LIBOR). Rozwiązanie do de facto sprowadza się do „odfrankowania kredytu” tj. uznania go od daty jego zawarcia za umowę kredytu w PLN. W konsekwencji bank zwraca konsumentowi kwoty nadpłacone na skutek stosowanego mechanizmu indeksacji i umowa trwa nadal, zmniejsza się jednak saldo zadłużenia i konsument spłaca niższe raty kapitałowo – odsetkowe.
Jest to rozwiązanie w pełni poprawne i zgodnie z prawem, nie tylko polskim, ale i europejskim. Skutkiem bowiem uznania danego postanowienia za niedozwolone postanowienie umowne w obrocie konsumenckim jest usunięcie takiego postanowienia z treści łączącego strony stosunku prawnego.
Jak pokazuje doświadczenie, w sprawach kredytów indeksowanych kursem waluty obcej w sądach polskich zapadają najczęściej następujące rozstrzygnięcia:
1) Uwzględnienie powództwa w całości w oparciu o zarzut abuzywności postanowień dotyczących indeksacji kredytu do waluty obcej CHF. Rozstrzygnięcie takie prowadzi do wyeliminowania z umowy mechanizmu indeksacji, skutkiem czego jest uznanie umowy za umowę w PLN;
2) Uwzględnienie powództwa jedynie w części, będące skutkiem uznania, iż mechanizm indeksacji kredytu do waluty obcej CHF jest niezgodny z prawem, jednak możliwe jest naprawienie przedmiotowej wady poprzez wprowadzenie nowej zasady mającej stanowić podstawę rozliczenia stron (np. wprowadzenie kursu średniego NBP zamiast kursu wynikającego z tabeli banku). Wskazać należy, iż w ocenie Kancelarii rozstrzygnięcie takie nie jest merytorycznie poprawnie, gdyż nie jest zgodnie z prawem. Sąd nie ma bowiem możliwości ingerencji w treść łączącego strony stosunku prawnego i kreowania jego treści. Skutkiem uznania określonych postanowień za niedozwolone postanowienia umowne w obrocie konsumenckim jest wyeliminowanie ich z łączącej strony umowy przy utrzymaniu umowy w mocy w pozostałym zakresie, oczywiście w przy założeniu, iż mimo wyeliminowania niezgodnych z prawem postanowień umowa może nadal trwać pomiędzy stronami, co w przypadku umów kredytu indeksowanych kursem waluty obcej nie powinno budzić wątpliwości. Umowy takie, mimo wyeliminowania mechanizmu indeksacji, zawierają bowiem wszelkie niezbędne elementy, które powinna zawierać umowa o kredyt w świetle ustawy – prawo bankowe.
3) Uwzględnienie powództwa w całości, będące skutkiem uznania, iż łącząca strony umowa jest nieważna. Rozstrzygnięcie takie zapada w przypadku, gdy sąd dojdzie do przekonania, iż umowa kredytu ma istotne wady prawne, bądź też, z którą to sytuacją w chwili obecnej częściej mamy do czynienia, uznania iż mechanizm indeksacji kredytu do waluty obcej CHF stanowi niedozwolone postanowienie umowne w obrocie konsumenckim, jednak jego wyeliminowanie z łączącej strony umowy powoduje w ocenie sądu, iż umowa nie może trwać pomiędzy stronami, gdyż pozbawiona jest istotnego prawnie elementu decydującego o jej ważności. To ostatnie nie jest rozwiązaniem zgodnym z prawem, gdyż w ocenie Kancelarii, co potwierdzają już dość liczne wyroki sądów, umowa może trwać mimo braku mechanizmu indeksacji. Niemniej jednak nadal jest to rozwiązanie korzystne dla konsumentów.
Wreszcie zdarza się, choć już dalece rzadziej, niż to miało miejsce we wcześniejszym okresie:
4) Oddalenie powództwa w całości, będące skutkiem uznania, iż umowa kredytu jest w całości zgodna z prawem, w tym w szczególności zastosowany przez bank mechanizm indeksacji kredytu do waluty obcej CHF nie spełnia przesłanek uznania za niedozwolone postanowienie w obrocie konsumenckim.
Autor: Aneta Zaleska – radca prawny