Dnia 25 kwietnia br. Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął uchwałę, w której rozstrzygnął zagadnienia prawne dotyczące kredytów indeksowanych do obcej waluty lub w niej denominowanych (tzw. frankowych), przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w związku z ujawnionymi rozbieżnościami w wykładni przepisów prawa w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.
Wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (sygn. BSA I-4110-4/20) został przedstawiony 29 stycznia 2021 r. na podstawie art. 83 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym.
Sąd Najwyższy otrzymał w przedmiotowej sprawie stanowiska Prokuratora Generalnego, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Finansowego, Komisji Nadzoru Finansowego oraz szeregu innych podmiotów.
Uchwałę poprzedziło postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 9 stycznia 2023 r. (sygn. C-658/22) wywołane pytaniami prejudycjalnymi kwestionującymi możliwość orzekania w tej sprawie przez sędziów SN powołanych na podstawie uchwał Krajowej Rady Sądownictwa zapadłych po 2017 r. Trybunał uznał te pytania za oczywiście niedopuszczalne. Zbieżne z nimi stanowisko pisemne Prokuratora Generalnego, które wpłynęło do Sądu Najwyższego 24 kwietnia br. w godzinach popołudniowych, zostało dołączone jako opinia tego organu do akt sprawy bez nadawania mu dalszego biegu.
Na posiedzeniu jawnym 25 kwietnia br. przedstawiciel Prokuratora Generalnego wskazał na potrzebę podjęcia uchwały przez powiększony skład Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął uchwałę:
1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.
2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.
3. Jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.
4. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.
5. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.
Na podstawie art. 87 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym uchwała ma moc zasady prawnej.
Uchwała zapadła większością głosów. Zdania odrębne zgłosli sędziowie Sądu Najwyższego: Joanna Misztal-Konecka (pkt 2), Beata Janiszewska (pkt 2, 3), Marcin Krajewski (pkt 2), Dariusz Pawłyszcze (pkt 1-4), Krzysztof Wesołowski (pkt 2) i Kamil Zaradkiewicz (pkt 2).